Yeni bir sistem entegrasyonunda ortak bir faaliyeti ifade etmek için kullanılan terminolojilerin, kavramları soyuttan biraz daha somutlaştırarak işletme çalışanları üzerinde oldukça etkili olduğunu düşünüyorum. Yalın üretim, Japonca kavramları genellikle o dile olan tercümesi ile kullanmaktadır. Japon Toyota temelli olan bu sistemin Japon şirketlerindeki uygulamalarında, her bir faaliyet ismi Japonca kullanılarak o faaliyeti sadece bir faaliyet olarak değil felsefesi ile birlikte bütünüyle ifade etmesi sağlanır. Benim için “Muda” çalışmalarıda böyle bir etkiye sahiptir. İsrafla Mücadele yerine “Muda”nın olduğu gibi bir terim olarak kullanılması faaliyeti ve bu faaliyetin temelinde yatan düşünceyi zaten özetleyecektir.

Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi Japonya gibi kıt kaynaklara sahip bir ülkenin girdilerini bol bol kullanma lüksü yoktur. Bu yüzden verimlilik geliştirme çalışmalarını mecburen yapmak zorunda kalmışlardır ve halen de yapmaktadırlar. Kısacası her zaman daha iyisi vardır anlayışı devam etmektedir.

Muda, yani israfın ortadan kaldırılması TPS’in (Toyota Production System) bir başka ismi ile Yalın üretim sisteminin yegane amacıdır. Sistem, israfları ortadan kaldırarak en az maliyetle en kalite ürünleri üretme üzerine şekillenmiştir. Kalite kavramı = bir ürünün veya hizmetin en iyisi anlamından ziyade, müşteri taleplerini karşılayan spekler içerisinde müşteri memnuniyetini sağlayan üründür. Bundan dolayı en iyisini üretmek amacı ile yapılan ekstra çaba ve çalışmalarda israf olarak görülür.

Bir vizyona sahip olmayan, mevcut organizasyon yapısının bütünlük sağlamadığı, değer akışı için neyin mantıklı olacağını sorgulamadan işe başlayan işletmeler için daha işe başlamadan kaybedecekleri kesindir diyebiliriz. Verimli bir işletme için girdiden çıktıya kadar olan bütün süreçler tanımlanmalı ve değer akışı netleştirilerek MUDA ‘yı ortadan kaldırmak için odaklanılmalıdır.
Muda ile birlikte Net iş kavramının da bilinmesi gerekmektedir. Net İş, yapılan işe değer katan işlerdir. Ozaman yapılan iş sırasında hangi işin Muda olduğunu, hangi işin Net İş olduğunu analizlerle tespit etmek ve çıkan sonucu standart çalışma formlarında resmetmek gerekir. Standart Çalışma Analizleri ve Yamazumi Chartlar, iş içerisindeki Muda’ları görmek için gerçekten etkli yöntemlerdir.

İş sırasındaki Muda’yı değer yaratmayan ama kaynak harcayan her türlü insan faaliyeti olarak da tanımlayabiliriz. Toyota üretim sisteminin kurucularından ve Toyota mühendislerinden Taiichi OHNO Muda için 2 düşünce ortaya koymuştur.

1 – Verimliliği arttırmak maliyeti azaltmakla doğrudan bağlantılıdır.

Bunun için gerekli miktarın mümkün olduğunca az personelle üretilmesi yönünde çalışmalar yapılması. = SHOJINKA

2- Her bir çalışanın verimliliğinin arttırılması, bu verimli çalışanlardan oluşan bir hat ve bu hatlardan oluşan bütün bir fabrika şeklinde bakılması, son olarak her bir aşamada verimliliğin arttırılması için gelişmelerin devam ettirilmesi. (ref: Taichi Ohno San, Toyota Seisan Houshiki ha 21 Seiki Demo Genki Desuyo.)

Anlaşıldığı gibi Muda var oldukça Kaizen’de var olmaya devam edecektir. Kaizen ile Standardizasyon arasındaki ilişkiyi tekrar hatırlatarak özetleyecek olursak,

1- Yapılan iş içerisinde Mudaların tespit edilmesi

2- Kaizenle bu Mudaların Net İşe dönüştürülmesi

3- Yeni kazanılan Net İş’in Standardize edilmesi

Muda’nın birçok çeşidi olabilir ve hatta her yerde olabilir. Fakat Taiichi Ohno üretim içerisindeki Mudalar’ı 7 gruba ayırmıştır.

1-Fazla üretim Mudası

2-Bekleme Mudası

3-Taşıma Mudası

4-Fazla proses Mudası

5-Fazla stok Mudası

6-Hareket Mudası

7-Hata Mudası

Buna ek olarak;

Son dönemlerde yapılan Yalın Çalışmalar ve makaleler de sık sık karşımıza çıkan yenir bir Muda türü :

8. Muda “Çalışanların yaratıcılığını ve verimliliğini kullanamamak“

Çalışanların önce insan olduğunu unutmamak gerekir. Her bir çalışan kendi şirketi için bir değerdir. Ozaman şirketler, bu değerleri geliştirmek için çalışan üstünde yetkinlik, nitelik ve tecrübe arttırıcı yatırımlar yapmalıdırlar. Toyota’nın 5 Ana Misyonundan ikisi İnsan Kaynağı ve Çalışan Güvenliği (Anzen) üzerinedir. Bazı Japon firmalarında İnsanın önemini belirtmek için “JINZAI” (Insan Kaynağı) kelimesinde Kaynak anlamına gelen “ZAI” karakterini yine aynı şekilde okunan fakat Hazine anlamına gelen karakterle yazılarak “İnsanın o firma için bir hazine olduğu” mesajı bütün çalışanlara verilir.

Toparlarsak, Her bir Muda’nın doğru bir şekilde ortadan kaldırılması sonucunda yeni fırsatlar ve tecrübeler bir katma değer olarak işletmeye yansıyacaktır.